Prawo

Elektroniczna licytacja ruchomości

Czynnikiem mającym znaczący wpływ na skuteczność działań windykacyjnych jest sprawność i szybkość funkcjonowania organów egzekucyjnych. Poprawa wskaźników efektywności działań komorników sądowych osiągnięta może zostać między innymi dzięki dalszej cyfryzacji postępowania egzekucyjnego. Jej przejawem jest wprowadzana procedura elektronicznej licytacji ruchomości, prowadzona poprzez system teleinformatyczny, wzorowany na popularnych portalach aukcyjnych.

Kolejny etap cyfryzacji postępowania cywilnego wprowadzony został ustawą o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 10 lipca 2015 roku. Nowe przepisy wejdą w życie z dniem 8 września 2016 roku. Jej wprowadzenie po części realizuje nałożone na Polskę wymogi wynikające z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r., w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym, uchylającego dyrektywę 1999/93/WE.

Nowelizacja modyfikuje dotychczasowe formy czynności prawnych oraz wprowadza nową, dokumentową ich formę. Zmianie ulegają przepisy normujące elektroniczne postępowanie upominawcze, w zakresie zaś przepisów części ogólnej wprowadzane zostają przepisy otwierające możliwość wdrażania kolejnych instytucji elektronicznych. Nowe przepisy umożliwiać będą elektroniczne wnoszenie pism procesowych wraz z załącznikami i opłatami, doręczenia pism procesowych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych oraz szersze wykorzystanie narzędzi informatycznych do przeprowadzenia posiedzeń, utrwalenia ich przebiegu czy wydania, utrwalania i weryfikowania orzeczeń w formie elektronicznej. Na podstawie przedmiotowej ustawy stworzony zostanie także Rejestr Spadkowy oraz oficjalne elektroniczne listy adwokatów, radców prawnych, radców Prokuratorii Generalnej, prokuratorów i rzeczników patentowych. Znaczącej nowelizacji ulegną także przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego.

Całkowitym novum, mogącym z biegiem czasu przyczynić się od znacznego usprawnienia i zwiększenia skuteczności postępowań egzekucyjnych, jest elektroniczna licytacja ruchomości. Jej przeprowadzenie warunkowane jest złożeniem stosownego wniosku przez wierzyciela, przed wyznaczeniem terminu licytacji lub wraz z wnioskiem o wyznaczenie licytacji. Sprzedaż ruchomości będzie następowała za pośrednictwem stworzonego systemu teleinformatycznego, do którego dostęp będzie powszechny i bezpłatny, sam zaś system wzorowany będzie na popularnych portalach aukcyjnych. Podmiotem odpowiedzialnym za stworzenie i administrowanie systemem jest Krajowa Rada Komornicza. Na jej stronie internetowej oraz w samym systemie zamieszczane będą każdorazowo obwieszczenia o licytacji ruchomości. Zawierać one będą, prócz podstawowych informacji o warunkach i terminie licytacji, także precyzyjne oznaczenie ruchomości wraz z licznymi zdjęciami oraz informacjami o możliwości osobistego obejrzenia ruchomości.

W elektronicznej licytacji ruchomości rękojmia składana jest za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, bezpośrednio przez licytanta lub za pośrednictwem komornika sądowego. Licytacja rozpoczyna się z chwilą wskazaną w obwieszczeniu i trwa minimum siedem dni, kończąc się w godzinach urzędowania sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Organ egzekucyjny ma możliwość przedłużenia czasu trwania licytacji, co ocenić należy pozytywnie, uelastycznia bowiem całą procedurę i pozwala na osiągnięcie maksymalnej ceny, za jaką ruchomość zostanie sprzedana.

Za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udzielane jest także przybicie na rzecz osoby, która zaoferowała najwyższą cenę oraz powiadomienie o tym fakcie pozostałych licytantów. Nabywca zobowiązany jest uiścić cenę nabycia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub na rachunek bankowy komornika sądowego. Musi to nastąpić najpóźniej w następnym dniu roboczym po doręczeniu mu zawiadomienia o przybiciu, co ocenić należy negatywnie. Wyznaczenie bowiem tak krótkiego okresu na zapłatę ceny nie znajduje żadnego uzasadnienia prawnego czy gospodarczego i prowadzić może nieraz do zniwelowania skutków całej licytacji ruchomości, z przyczyn wyłącznie formalnych. Postulować należy wydłużenie tego terminu do minimum trzech dni roboczych.

Zasady prowadzenia licytacji oraz funkcjonowania systemu teleinformatycznego określone zostaną w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości . Rozporządzenie uwzględniać będzie zapewnienie ochrony praw osób uczestniczących w licytacji, sprawność postępowania, skuteczność egzekucji, zapewnienie bezpieczeństwa posługiwania się dokumentami w postaci elektronicznej oraz dostępność systemu teleinformatycznego.

Jak wskazują twórcy projektu, wprowadzane zmiany „zmierzają do zwiększenia efektywności sprzedaży zajętych ruchomości, przy jednoczesnym zachowaniu gwarancji procesowych” . Przyjęte rozwiązania, mimo pewnych uwag krytycznych, ocenić należy pozytywnie. Stworzenie możliwości skorzystania z systemu teleinformatycznego pozwoli na zwiększenie dostępności do licytowanych przedmiotów dla osób spoza terenu, na którym prowadzone jest postępowanie. Wykorzystanie zaś nowoczesnych narzędzi informatycznych usprawni i przyspieszy procedurę, mogąc przyczynić w się w sposób znaczący do zwiększenia skuteczności postępowań egzekucyjnych.

W przyszłości postulować należałoby wprowadzenie analogicznych rozwiązań w zakresie egzekucji z nieruchomości. Upowszechnienie dostępu do informacji o nieruchomościach podlegających egzekucji wraz z udostępnieniem ich szczegółowego opisu i zdjęć oraz z poszerzeniem kręgu osób mogących przystąpić do licytacji, spowodowałoby zwiększenie skuteczności działań egzekucyjnych. Kontrola zaś sądu nad działaniami komornika zapobiegałaby ewentualnym nieprawidłowościom w toku postępowania. Rozwiązanie to powinno zostać wprowadzone na wzór elektronicznej licytacji ruchomości przy okazji kolejnego etapu cyfryzacji postępowania egzekucyjnego.

Autor:

Michał Rączkowski, Partner Zarządzający RK Legal